Yves PetryCritiques

Overal zit mens.

Yves Petry is duidelijk de betere stylist in het lijstje van hedendaagse schrijvers in de Lage Landen. Ik had net “Nachtouders” van Saskia De Coster achter de kiezen, en dan valt het verfijnder register in “De Geesten” des te meer op, schril afstekend tegen de zakelijke, gortdroge zinnetjes van De Coster. Petry illustreert in dit boek ook mooi de ambiguïteit van de Westerse hulpverlener in het Zuiden, die vanuit zijn specifiek cultureel en politiek kader de lokale bevolking komt helpen maar daarmee misschien meer kwaad sticht dan goed. In dit geval voert hij de organisatie “Dokters zonder kleur” ten tonele, een wel heel herkenbaar equivalent van “Artsen zonder grenzen”, Nobelprijs incluis. Protagonist Mark Oostermans is voor die dokters actief in het westen van Afrika en ziet na enkele traumatische gebeurtenissen zijn geloof in zijn werk danig wankelen.
Ik moet zeggen dat hiermee mijn lof op Petry wel min of meer eindigt. Ik vond de hele compositie van het verhaal erg artificieel: een intelligente dokter met een erg zwakke persoonlijkheid vlucht na een relatiebreuk in zijn liefdadigheidswerk in Afrika, wordt er geconfronteerd met een extravagante collega die alles waarin hij gelooft in vraag stelt, maar zijn ogen gaan pas open na een schokkende gebeurtenis, waarna hij zijn levensverhaal te boek stelt voor zijn vroegere liefje. Ik doe Petry hier onrecht aan, ik weet het, maar dit is kort gezegd de baseline van deze roman. Wat me vooral stoorde is dat de auteur dikwijls mooi uitgeschreven actiescènes bijna helemaal stillegt met paginalange, hoogdravende monologen uit de mond van de verschillende protagonisten, “De Toverberg” van Thomas Mann achterna. Ook de twee verhaallijnen, de mislukte liefdesrelatie met Kristien en het traumatisch gebeuren in Afrika, zijn op een heel kunstmatige manier met elkaar verbonden, alsof het de auteur alleen maar om visies en ideeën te doen was, niet om de dynamiek tussen de personages (het ontbreken van echte dialogen is daar een extra indicatie van). En tenslotte: Petry kan het niet laten om net als Koen Peeters in De Mensengenezer de clichés rond Zwart Afrika (de levenslust die even goed vervalt in absolute wreedaardigheid) te bevestigen. Slotsom: “de geesten” is wat mij betref een erg houterige ideeënroman.

Dat dit boek begint met hinten naar een gruwelijke moord op een westerse arts in Afrika, deed me bijna het boek weer snel wegleggen. Ik zag het niet zitten om de spanning naar deze moord te gaan meebeleven en dan weken al dan niet maandenlang dat met me mee te sjouwen.

Gelukkig ging het snel over de hoofdpersoon zijn wel en wee in België en dan in het bijzonder zijn liefdesleven. Dat wat hem uiteindelijk derdewereldarts maakt en hem houvast geeft bij terugkomst in zijn thuisland na traumatische gebeurtenissen in Afrika.

Het mooie vind ik dat waarover ik niet wilde lezen, namelijk die gruwelen in Afrika, ik toch beetje bij beetje gevoed kreeg maar op zo'n manier dat ik het wel kon verteren. Daarnaast liet dit boek me weer eens heel bewust beseffen dat waar je als mens ook voor kiest, je toch altijd met hetzelfde te maken blijft krijgen namelijk met liefde, leven en dood.

De schrijfstijl maakt dat de zinnen makkelijk te lezen zijn. En wat mij in het bijzonder aanspreekt is dat zonder dat je nou filosofisch de les gelezen wordt de ogenschijnlijk wat meer oppervlakkige gebeurtenissen toch dieper binnenkomen. Door met de hoofdpersoon mee te leven, ging ik voor mijzelf weer eens de gebruikelijke levensvragen stellen en dat kan nooit kwaad.

Ik zou wel meer van deze schrijver willen lezen.

Wat is me dat een afknapper! Ik dacht dat Petry gold als aanstormend talent, maar dit overstijgt amper het niveau van een middelbare scholier. Wat te denken van deze zin: “de zonneschijf was verflauwd tot een duimafdruk van bleek vuur, aangebracht op een wolkendek van rookglas”? De plot rammelt aan alle kanten, de thematieken zijn puberaal cliché, het vertellerstandpunt maakt onlogische sprongen, en dan is er dus nog het onnozele patserproza.
Ik kan me volledig herkennen in volgende zin, door een van de protagonisten: “de beste schrijvers zijn aanvankelijk wel iets op het spoor, maar vroeg of laat ontglipt het hun weer. Eerst is er iets wat hen aanzet tot schrijven, dat wil ik nog wel begrijpen, maar dan verjagen ze het met al hun geleuter, en daar kan ik niet meer tegen” (p 49). Zo waar!

Net zoals dat andere boek "de achterblijver" werd dit verhaal in een erg trefzeker Nederlands geschreven. Het onderwerp is een beetje bizar maar echt gebeurd.( met wat dichterlijke vrijheid waarschijnlijk). Proficiat . Maar: Voor iemand die graag een spannend boek leest om zich te ontspannen is dit niet geschikt volgens mij. Dit is geen prettige lectuur. Uiteraard zijn de meeste mensen gek en daar worden we liefst niet mee geconfronteerd.

Het mooiste Nederlands wat ik gelezen heb tot nu toe. Het is geen stichtend verhaal, niets voor lolbroeken maw of lieden die de ontspanning zoeken. Niets onmenselijk is ons vreemd, en daar gaat het hier over vrees ik. En dat komt er heerlijk uit.

Intellectualistisch spel in een bewonderswaardige stijl. Vaak ergerniswekkend, dan weer prachtig of gruwelijk. Twee personen die niet met de werkelijkheid (meer) overweg kunnen, ontmoeten elkaar en begaan een daad die de rest van de wereld met verbijstering slaat. Marino is een autistische man, voor wie de werkelijkheid alleen bestaat uit wat hij fysiek voelt. Bruno is de letterkundedocent die alleen leeft in wat een paar auteurs geschreven hebben. Beide raken op een dood spoor en ontdekken dat ze samen voor elk van hen de oplossing bieden, die zich uit in de uiteindelijke daad. Al het intellectuele geredeneer van de hoofdpersoon irriteert vaak, maar snijdt wel hout. Herlezing maakt dit boek hoogstwaarschijnlijk nog veel beter, dus toch 5 sterren. Maakt erg benieuwd naar de andere boeken van Petry, want dat hij kan schrijven, lijdt geen twijfel.

Dat Petry trefzeker kan schrijven weten we al langer dan vandaag. Spijtig genoeg is deze bijna geheel uit gebakken lucht opgebouwde literaire 'thriller' één langgerekte slag in de lucht. Ik mis van alles en nog wat, hoewel er opnieuw zinnen in staan om je vingers bij af te likken. Het verhaal is van een ongeziene voorspelbaarheid, de oersaaie personages spatten op geen enkel moment van de bladzijden, de verhaaltechnische clichés lopen zichzelf constant voor de voeten. Dit boek rijdt zich blind en hulpeloos klem door een tomeloze hang naar constructie en een tot een vervelens toe geforceerde verteldwang.½

A very weird book, winner in 2011 of a big literature prize in the Dutch speaking part of the world, and from an author from whom i already read 2 books before, intellectualistic writing without real story where what the characters think is ten times more important then what they do or then what happens around them.
And again so in this book. Albeit that this one starts with some cruel and horrifying action, the killing of a man in a special way. Based on a true story that took place in Germany, but for the rest the pure imagination of the author.
The majority of the book goes on what happens before the killing and the narrative character is most of the time the victim. Two random people meet, both are living in a kind of parallel bubble next to the world. One an asocial partner at university, the other one with a complete asocial life. The first wants to "leave" this world, he wants to die, or at least that is the result of his own analysis after a shock that changes his life. The second one doesn't knows what he does, he lived in the shadow of his mother, who died recently, life seems too much to handle. He gets involved in the first one his plan to "leave", very involved.
A lot of sociological bemusings, a nice parody on a tv-famous professor at a catholic university here in Flanders, again very explicit homosexual relationships (a so recurring theme in this author his works, it's like there are no other relationships) and random thoughts on the emptiness of life, dull jobs, closed mind relationships with parents, religion, ... all themes already present in earlier work by Petry.
This novel is by far the most easy to read, but towards the end, one knows what happened and so there is a sort of anticlimax, there is no big bang before the finale, ... no final explanation. I'm convinced that this is on purpose to keep track with the emptiness of life as described before.
Some of the more beautiful pieces are when he talks about literature, as the only thing that can save the world. Does the author sees a role for him there?
Was the purpose to shock with this book? The killing shocks, the rest ...? I doubt it, i also think sometimes that half of the world's population are stupid people, like one of the characters, not filling in their life with enough quality and sense.
But hey, probably half of the world thinks that of me as well :) And i don't go and kill someone or let myself be killed ...
Why this book won such a big prize, stays a mystery for me. It's not bad, but for me, in my humble opinion, not that great.½

Na plastische, knappe schildering van de mans ontmanning en dood, dicteert de dode (jeugdige homosexuele 40-er en oudliteratuurdocent Bruno KIlaus) moordenaar Marino zijn visie op de toestand nu en vroeger en geeft zelf ook overzichten van Marino's leven met zijn dominante juistgestorven moeder. De licht autistische Marino, maar vooral de behaagzieke, verliteratuurde, dan zijn werk afgezworen hebbende wegens de algemene zinloosheid der dingen, Klaus zijn overtuigend getekend, voorzover dat mogelijk is. Wel blijft het boek misschien iets te veel steken in een heel knap, ook wel boeiend vertelde, versie van een anekdote, inclusief diepzinnigheden over het eten van reepjes bil, die Marino meer met Klaus verenigen dan hun geslachtsdaden daarvoor.

verpletterend begin en dan een rustig opbouwend verhaal vanuit een onwaarschijnlijk perspectief dat lijkt opSpecht en Zoon van WJ Otten.
De lezer wordt meegenomen via fraaie en soms stuitende beschrijvingen. Je moet er niet al te kritisch naar kijken en je hebt het binnen twee dagdelen uit.

'Maar niets haalde het naar mijn smaak bij de literatuur. De grote auteurs, dat waren nog eens mannen. Die hadden geen biologie of theologie nodig om hun verzinsels te rechtvaardigen. Onverschrokken kwamen ze op voor de waarheid en het bestaansrecht van hun personages met geen ander wapen in handen dan de hypnotische vermogens van de taal. Als je daar niet vatbaar voor was, lieten ze je verder met rust. Was je er wel vatbaar voor, dan raakte je in trance. Ze benevelden je, deze magiërs, maar ze bedrogen je niet. Ze spiegelden je geen werkelijkheid voor die buiten hun woorden zou bestaan. Ze schortten alleen je behoefte op aan een andere werkelijkheid dan die van hun woorden.'
Was me dat even een kanjer zo op de valreep van 2010! Een maand geleden ben ik met stukken en brokken in deze roman begonnen. Toen ik hem uit had was ik er niet goed van, voelde me niet in staat om er iets zinnig over neer te pennen en heb hem daarom nog maar eens opnieuw gelezen. Mijn gevoel over de maagd Marino, de vijfde roman van Yves Petry blijft ook na de tweede lezing overeind. Dit is op de Grunbergklassiekers na het beste boek uit het Nederlandse taalgebied dat ik de laatste jaren gelezen heb.

Herinnert u zich de beruchte zaak van de ‘Kannibaal van Rotenburg’ nog, die in 1996 een schok veroorzaakte in Duitsland? Hongerend naar mensenvlees vindt deze Armin Meiwes via internet een vrijwillig ‘slachtoffer’. Op eigen verzoek wordt de man door Meiwes vermoord, na het mislukte samen degusteren van zijn gebakken penis. Na het doodbloeden snijdt de kannibaal de malse bilpartij in kleine repen, die hij invriest en de volgende weken per portie consumeert.

Wansmakelijk, hoor ik je denken en wellicht enkel geschikt als pikant voer voor een horrorfilm of een derderangs thrillerauteur op zoek naar een sensationele, goed verkoopbare plot. Dat is niet wat Yves Petry voor ogen had toen hij dit ‘waargebeurde verhaal’ als uitgangspunt voor zijn vijfde roman selecteerde. Geen reconstructie van de bizarre feiten, maar een reactie erop moest het worden, met de drijfveren van het slachtoffer als rode draad.

Het boek valt meteen met de deur in huis, met een gedetailleerde, kille beschrijving van de gruwelijke moordpartij. Als je dit te ‘heavy’ vindt, sla je het eerste hoofdstuk best even over. Vanaf het tweede hoofdstuk maken we uitgebreid kennis met Marino, de dader en zijn slachtoffer, Bruno Klaus. Petry koos voor de originele constructie om de dode man postuum aan het woord te laten. Vanuit de cel van Marino vertelt hij zijn eigen levensverhaal en dat van zijn eenzelvige, maagdelijke moordenaar. Een krachtige manier om de lezer onder te dompelen in zijn unieke denkwereld! Bijzonder geslaagd omwille van de knappe verwoordingen. Literair is 'de maagd Marino' van de eerste tot de laatste bladzijde om van te snoepen, een psychologische roman met filosofische inslag, die tegelijk bol staat van poëzie en wrange humor.

Als literatuurdocent staat de kracht van grote literatuur centraal in het leven van Bruno. Tegelijk heeft hij een afkeer voor de banaliteit van dagdagelijkse beslomeringen en misprijst hij de moderne stedeling die niet eens in de gaten heeft dat hij zijn kuddegedrag verheft tot individualiteit. Je zou die misantropische spot als arrogant kunnen beoordelen. Mens en maatschappij krijgen er onverbiddelijk van langs en zonder dat de dingen bij naam genoemd worden weet je als lezer toch waarover het gaat. Ook zelf voelde ik me hierin niet gespaard.

Maar bij een dergelijk sensationele moord zien de media liever seksuele drijfveren. In het leven van Bruno Klaus komen we enkel liefdeloze seksualiteit tegen, lustervaringen die gestimuleerd worden dankzij de creativiteit van de verbeelding. Als die verbeelding het laat afweten, wordt seksualiteit gereduceerd tot zielloze uitbeelding (iets waarin porno als voorbeeld kan dienen).

Wanneer de illusie van een leven gebaseerd op het inademen van grote literatuur doorprikt wordt en daarnaast de eenzaamheid zich laat voelen, is de stap naar een daad die geldt als echt ‘individueel’, in de zin van uniek, niet meer zo moeilijk. Ontmoet in die conditie iemand voor wie pijn niet meer betekent dan een knopje dat de mens zelf kan aan- of uitdraaien en het hek is van de dam.

'Misschien is het alleen maar een gewoonte van de mensen om pijn ook pijnlijk te vinden. Ze spreken het woord pijn uit en beginnen al te kreunen. Maar waarom zou je pijn voor de verandering niet prettig kunnen vinden? Noem het gewoon geen pijn. Wat daar wringt en bonkt en brandt en priemt, zeg gewoon dat het lekker voelt. Je hoeft daarvoor misschien alleen een knopje om te draaien. Het is toch maar een sensatie. Je kunt het opvatten zoals je wil.'

Als Kerstgeschenk zou ik deze roman niet dadelijk aanbevelen. Ga zelf de uitdaging aan en koop of leen de maagd Marino voor jezelf!

Net zoals in zijn nieuwer werk De achterblijver is ook hier, of moet ik zeggen "reeds hier", de vaststelling dat het verhaal ondergeschikt is aan het filosoferen. Door niet zozeer te beschrijven wat het hoofdpersonage meemaakt maar wel zijn interactie met de andere personages in de verf te zetten én vooral hoe die anderen over hem denken zit er niet echt structuur in het verhaal.
De flarden die opnieuw (of reeds) verwijzen naar de seksuele geaardheid van het personage lijken er mij opnieuw (of reeds) bijgesleurd. Het kan bijna niet anders of de auteur hecht groot belang aan het meedelen aan de lezer van deze aspecten.
Ook dit boek is mooi geschreven, voor mij persoonlijk echter jammer dat het verhaal ondergeschikt is.½

De gebruikte schrijfstijl is mooi, het verhaal is goed opgebouwd, de karakters goed uitgewerkt, heel typerende gedragingen en menselijke relaties. Het is dan ook jammer dat er wel dingen bijgesleurd worden die naar mijn bescheiden mening de kracht van het verhaal wat teniet doen. De passages waarin Gram het heeft over de bezoeken aan de darkroom bijvoorbeeld doen volgens mij niet veel terzake.
De schrijver probeert ook wat te imponeren met de veelvuldige verwijzingen naar filosofische strekkingen waar je dan altijd niet moet toe behoren. Het is voor mij wat in tegenstrijd met het "wiskundige" karakter van het hoofdpersonage. In mijn ervaringen zijn wiskundigen niet zo veel met filosofie bezig en omgekeerd, maar dat is natuurlijk slechts mijn ervaring.
De verrassende wendingen op het einde maken veel goed en zetten het verhaal voor mij terug op de rails, te weten : de menselijke relaties uitvergroten en de zekerheden van iemand onderuit halen.½