Charlotte Van den BroeckCritiques

It’s an interesting premise for a book: failed architecture, and the failed architects responsible, who kill themselves in shame. In Bold Ventures, Charlotte Van den Broeck sets out to examine such double tragedies, thirteen of them in Europe and the USA. Except along the way readers begin see that often, neither the architecture nor the architects were tragic, and the book is almost as much about twenty-something year old Van den Broeck as it is about her topic.

It starts out fabulously. In her native Turnhout, Belgium, the local municipal swimming pool is an ongoing manmade disaster. It seems to be closed far longer than it is ever open. The most inconceivable things shut it down. The boiler is in a room under the pool, where it is not so slowly sinking, faster than the pool itself is. Water leaks in, not from the top where the pool and sensors are, but from below. So no one notices until the damage is severe. It is endless. Van den Broeck makes it lively and even comical. But the stories of the architect, tortured by the realization it was his bad design that is responsible, and ultimately committing suicide over it, are just untrue.

This story takes the reader from Van den Broeck’s puberty through her teen years, with her various young girl concerns, boyfriends and sexual awakenings. It seems like a delightfully unusual combination – the author actually involved with the architecture.

But it doesn’t grow; it just stalls in new locations.

Next, we find her at a church with a crooked steeple. It turns out there is a whole association of crooked steeple churches, called, nice and clearly, L’Association des Clochers Tors d’Europe. It has 82 member churches. The people who show her around are far more interesting than the church, and she focuses on them instead. No one sacrificed their life over the design.

As it goes on, it seems to be more and more about her experience visiting the sites: how she got there, what old friends she met up with, what they ate, how her love life was progressing, and so on. At a number of points she tells readers personal things they really don’t need to know about her in this context. There’s the bulge in her boyfriend’s swimsuit in the pool, rubbing against her. There is sliding out from under her lover while he’s trying to make love to her. There’s the threesome of her boyfriend, and his best friend: bumming around Europe together, sharing the same bed. And my favorite – a description the slutwear she chose to wear to a military barracks: Crocs, pink hotpants, tight t-shirt and no bra. She spent the whole visit trying to cover her butt. This is not your average investigative journalism.

Those barracks are “famous” for having no toilets. Designed in 1870, the only toilets for enlisted men were at the top of towers on the corners of the camp. The Rossauer Barracks have no story. They just have inconvenient and insufficient toilets. And a myth that the architect killed himself when everyone discovered his “mistake”.

There are 13 site visits in all, and precious few caused their architects to kill themselves. There are plenty of suicides, though. One architect in Italy was 78 when he let go. Van den Broeck, in her early 20s at the time of her visit, can’t imagine why he would have done that, and narrows it down to two quite ignorant and irrelevant choices. It is the product of a totally inexperienced mind, incapable of empathy for someone approaching 80. All she had to do was chat with anyone over 60 and they would have provided her with a list of really good reasons that would have opened her eyes much wider. But no.

The last chapter portrays an artist in Colorado Springs. He also committed suicide at 78. His story has nothing whatever to do with architecture; he was sculptor. He designed two homes in his lifetime, but neither one is the subject of any controversy or even analysis in the book. He shot himself when he could no longer close his hand over his paintbrush. It had been coming for a long time, and was totally expected.

She also visits an exclusive golf course in New Jersey where visitors, and especially women, are not allowed. This includes her. It seems the developer committed suicide a hundred years ago after using all his own money to design and build the course (not the clubhouse). After searching in vain for a break in the fence, Van den Broeck had to eat stuff she normally would not touch at a local diner. There is no controversy over the design of the golf course. No one was killed, nothing collapsed in a heap, but they did have terrible trouble growing grass. Readers will have no idea what the place looks like; her photo is of a sign.

This leads to another complaint. Despite her always having a camera at the ready, there is only one image per chapter. It is always a small, bad, black and white shot, with no caption outside of the architect’s name. Few of the sites are famous and therefore searchable online, making the reader’s vision entirely dependent on her descriptions. The photos are not very helpful, and the total impression is, to put it kindly, incomplete. Architecture is an intensely visual subject. This book is not. Nor are there any images of the architects, such as the impressively handsome (to Van den Broeck) Charles Rennie Mackintosh. He also did not commit suicide over a design of his.

It might be a romantic notion that architects take everything personally and often commit suicide, but Van den Broeck never takes the obvious step of looking it up. I believe she would have found that, among other things, Europeans are far less repulsed by the notion of suicide, that creatives are far less repulsed by the notion of suicide, and that architects probably don’t stand out as exceptions. Just the myths do. In the book, there is really just one case where the architect’s suicide is clearly a direct result of his building design failing, and fatally so. It was a movie theater in Washington DC in the early 1920s. A record snowfall caused the roof to cave in, killing nearly 100.

There is no doubt that Van den Broeck is a writer. She tells readers several times that she is, that she must be and that she can’t take a regular job for fear of disrupting her writing. That she got published this easily (some of the stories came from her masters’ thesis) means a lot of people recognize her promise. Her two poetry books have won prizes. So has this book, which is a bestseller in the Netherlands. But I think when the day comes for her to reread Bold Ventures in 50 years, she will cringe. As I did.

David Wineberg

Best for:
People who are really into creative non-fiction essays.

In a nutshell:
Author van den Broeck explores architecture where the architect died under circumstances possibly related to their creation.

Worth quoting:
N/A

Why I chose it:
Normally this would be completely up my alley.

Review:
I made it through about 40% of this book and then had to stop because life is too short to read book that just aren’t doing it for you.

I find books on architecture fascinating, and I like to learn the stories behind buildings. I thought that’s what I was in for with this book, but instead it was less about the buildings and the architects and more about the author’s life. Which is fine! But not the book I thought I was buying, and not really the book that I think it is selling.

I’d expect a book like this, looking into the facts and history around not just buildings but also the people who built them would have loads of footnotes or endnotes. A bibliography. An index. This book has none of that. I’m sure van den Broeck did a lot of research, but I don’t know what her sources are, and I find that a bit concerning in a book that is presented as having some basis in research and fact.

The other issue is that each chapter feels a bit like when I’m looking for a recipe online and have to scroll through like 75% of the page learning about the poster’s childhood and life story before I find out how to make easy drop biscuits. I appreciate I’m getting a free service in that case, but also, I’m really not that interested in all that. Same here - I’m sure the author is an interesting person, but I’m not that interested in her life story. It’s always tangentially related to the topic, and I know that non-fiction books can have a hearty element of personal anecdotes (No Place to Go managed to weave a lot of the author’s experience into the book without it feeling like an autobiography). But in this book, it just didn’t work for me.

(Side note, whomever is the publicist for this book is CRUSHING IT. Seriously, this book is prominently displayed in like every bookstore I’ve been in the past month (and I’ve been in like five). It’s, as always, completely possible that I have totally missed the point, but I’m not so sure.)

Recommend to a Friend / Keep / Donate it / Toss it:
Donate it

Aarduitwrijvingen. Door: Charlotte Van den Broeck.

Aarduitwrijvingen. Wat dat zijn, aarduitwrijvingen, daar krijgt u een idee van door de cover (beeld: Jana Coorevits) van deze bundel. Charlotte raakte gefascineerd door het werk van de Nederlandse kunstenaar Herman de Vries las ik in de krant de Standaard enige tijd geleden, en die fascinatie leidde tot Van den Broecks derde bundel.

We kennen haar voornamelijk als dichter maar door haar schitterende boek (Waagstukken) en haar wisselcolumn voor de Standaard der Letteren zie ik haar nu voornamelijk als denker. Een denker die heel mooi kan schrijven. Poëtisch en toch activistisch. Actueel en universeel. Vrouwen, de natuur, landschappen en hoe we ons daarin voortbewegen, hoe we ons verhouden tot de wereld én tot elkaar zijn thema’s waar Charlotte vaak (en boeiend) over schrijft. Ze zet je aan het denken, neemt je mee op reis in de wereld en in je eigen hoofd.

Zo ook in Aarduitwrijvingen. In deze derde bundel schrijft ze gecondenseerder en abstracter dan in haar vorige boeken. De taal blijft belangrijk, wint misschien zelfs aan belang. Klanken primeren vaak. Kleuren, geluiden, vergezichten vormen indrukken, afdrukken en gedichten.

De tijd dat poëzie gewoon mooi moest zijn is voorbij, nu moet ze aanklagen, bijten, schuren zonder afbreuk te doen aan haar meeslepende, meanderende, sluimerende kracht.

De wereld evolueert, Charlotte evolueert, wij evolueren mee. Eens fan, altijd fan, ik blijf haar nauwlettend volgen.

Ik ga dit boek geen rating geven, want mijn concentratie en geduld zijn duidelijk niet geschikt voor het concept Poëzie.

Edit: ik stond net onder de douche, waar ik nog even heb na kunnen denken over het gedicht bij het hoofdstuk Baarmoeder. Dat gedicht gaat niet over de baarmoeder, maar over het moederschap. Dan kun je nog zoveel andere feministische gedichten toevoegen, het helpt geen kut als je een baarmoeder alleen als broedmachine ziet. Alsof er geen andere gedichten over de baarmoeder zijn die niet over het moederschap gaan.

Ik had nog niet het genoegen om van de poëzie van Van den Broeck te genieten, dus dit prozawerk was meteen mijn eerste kennismaking. De poëtische inslag van haar stijl komt af en toe bovendrijven, maar omdat dit in de eerste plaats een non-fictiewerk is, kwam ik literair niet helemaal aan mijn trekken. De focus ligt duidelijk elders
Van den Broeck exploreert in dertien stukjes het leven van architecten die al of niet vermeend zelfmoord hebben gepleegd, nadat problemen met één van hun bouwwerken aan het licht zijn gekomen. Ze begint dicht bij huis in haar geboortestad Turnhout, maar haar reportagereizen brengen haar ook naar Frankrijk, Engeland, Italië, Oostenrijk en de Verenigde Staten. Zoals gezegd, 13 stukjes, en dus ook 13 gebouwen, waarvan ze telkens een heel wazige zwartwit-foto opneemt: in Sebaldiaanse zin geeft ze daarmee aan dat de gebouwen zelf er eigenlijk niet toe doen.
Maar wat dan wel? Want ze vertelt wel het tragische levensverhaal van de betrokken architecten, maar ook dat is maar secundair; in enkele stukjes is de zelfmoord trouwens niet eens relevant of zelfs niet eens gebeurd. Daarnaast verwerkt Van den Broeck sporadisch ook jeugdherinneringen en episodes uit haar eigen (liefdes)leven in de stukjes, maar ook uitweidingen over bepaalde schilderijen of over de bodemgesteldheid en de flora en fauna van de streek waar een betrokken gebouw staat (het boek krijgt dan iets van een reisgids). Het is die wisselvalligheid die onzekerheid schept over wat nu de bedoeling is van dit boek, en die toch wel wat volharding vergt van de lezer.
Af en toe durft Van den Broeck een beetje dieper te duiken en gaat ze door op de verwantschap tussen architectuur en literatuur, op de enorme impact van mislukkingen in een leven, in het bijzonder blijkbaar bij architecten omdat hun schepsels wel heel erg zichtbaar zijn; het zijn stuk voor stuk waagstukken in de publieke ruimte. En geleidelijk komen er plots meer en meer mijmeringen in het boek voor over haar eigen perfectionisme, en haar enorme literaire ambitie, en dus ook haar worsteling met falen. Als je dat verbindt met het thema van de zelfdoding van anderen, dan kom je eindelijk op een interessantere, maar tevens heel delicate, persoonlijke laag terecht.
Helaas gebeurt dat telkens maar heel even, Van den Broeck raakt het kort aan in een paragraaf en is dan weer weg. Uiteraard getuigt die publieke getuigenis over haar worsteling van grote durf. Het is niet niks om je zo breekbaar op te stellen, een ‘waagstuk’ zeg maar. Als lezer kan je daar alleen maar terughoudend respect voor opbrengen. En zo blijkt dat je deze auteur in dit meanderend boek duidelijk niet mag onderschatten. Van den Broeck heeft absoluut potentieel, al vind ik dat het in dit boek nog niet helemaal tot zijn recht komt.½

Waagstukken door Charlotte Van den Broeck

Als grote fan van Charlotte haar poëzie was ik blij toen ik hoorde dat ze een roman aan het schrijven was. Tot bleek dat het een boek over architecten ging worden, toen twijfelde ik serieus of het iets voor mij zou zijn. En dat was (is) het, ik ben zo blij dat ik het gelezen heb.

Naast een boek over architecten die (vinden dat ze) falen en zelfmoord plegen (of toch volgens de mare) is dit bovenal een Charlotte-boek. Ze neemt je bij de hand en leidt je een wereld binnen die soms bevreemdend, dan weer beknellend, maar steeds gevoelig, intelligent en verslavend is. Het is een wereld waarin je dwaalt, niet snelt, met oog voor detail en met een honger naar meer.

Waagstukken is fictie en non-fictie. Het is een soort van Belpop met een schat aan verhalen en weetjes maar dit keer op papier en het gaat over iets dat nog veel meer mensen beroert (of ze nu willen of niet) dan muziek en dat is architectuur. Een architect is een kunstenaar wiens werk ten allen tijde voor iedereen zichtbaar is, het maakt onderdeel uit van ons dagelijkse leven en is daardoor ook meer onderworpen aan ‘dagelijkse commentaar’ van kenners én leken. Dat maakt het falen (al valt dat achteraf bekeken soms niet als falen te omschrijven) ook groter en openbaarder. En brengt zo de (gekozen) dood dichterbij?

Naast een onderzoek, een zoektocht naar gebouwen en hun ontwerpers is dit ook een zoektocht van Charlotte naar zichzelf. Naar zichzelf als schrijver en naar zichzelf buiten het schrijven, als die persoon al bestaat. Dat maakt Waagstukken extra interessant en kwetsbaar.
Ik kan de wereld ook niet meer betreden als vroeger, mijn ogen gaan dwalen naar torenspitsen en slagroomtaartenarchitectuur. De eerste zwembeurt na Waagstukken voelde ook ietwat ongemakkelijk aan. Charlotte en haar architecten kruipen onder je huid. Je neemt ze mee waarheen je ook gaat…

Het boek zelf, als object, is ook prachtig. Doordat het genaaid is en dit zichtbaar blijft heeft het een originele, oogstrelende cover én leest het veel makkelijker dan een ‘gewoon’ boek. Het valt beter open en kan ook open blijven liggen, van mij mogen ze meer boeken zo ontwerpen.
Waagstuk was voor mij een gokje, voor Charlotte ook, denk ik. Maar niet gewaagd is niet gewonnen en met dit meesterwerk wint Charlotte de hoofdprijs!

Bij voordrachten van Van den Broeck dwalen mijn gedachten altijd af. Zij verstuiven in de sonore bezwering van haar performance, van haar stem. Je zou haar poëzie als gezangen kunnen zien, Gregoriaans, waar de inhoud niet noodzakelijk is voor de ervaring. Waar de mystiek alleen al, je in haar greep krijgt.

Ik wilde weten of haar teksten me dichter bij een poëtica zouden brengen. Of eenvoudiger, een gevoel zouden distilleren: waar gaat het over, wat wil de dichter (zeggen)? Maar ook bij lezen bleef dit uit.

Wanneer ik er de recensies nog eens op nasla, blijk ik daar niet alleen in te zijn. Zeker, dit is objectief best oké geschreven, het loopt en vloeit, is 'mooi' (om naar te luisteren) maar veel verder kom je niet. Meer nog, bij lectuur vallen de schoonheidsfoutjes zelfs sterker op: de herhalingen om effect, de vage similes, de incoherente beeldspraak.

Volgens de uitgever gaat de bundel over de onmacht van de taal en de veranderlijkheid van (vrouwelijke, puberale) identiteit. Dat kan, maar dan nog hoop je op stevige tekst en stellige poëzie om dat te verbeelden.

Die uitgever had minder publicatiegretig moeten zijn en de slammer/performer nog even de tijd gunnen. Te veel wordt zo uitgegeven, te weinig geschrapt, in de race naar de volgende hype. Ook in dit geval.