Maya Detiège

De rosse buurt van Antwerpen is een plaats waar ik toch regelmatig passeerde vroeger, op weg van punt A naar punt B: van het kot van een toenmalige vriendin naar het centrum van Antwerpen, of weer terug. Hoewel ik me de eerste keer tijdens die tocht redelijk ongerust voelde, en blij was dat ik toch enkele jaren krijgskunst achter de kiezen had, bleek die ongerustheid achteraf ook onterecht. Voor de gewone passant viel er weinig te vrezen, het bleek uiteindelijk zelfs een zeer toffe buurt om in rond te lopen voor wie, net als ik, er al eens van houdt te kuieren door dit soort wijken waar de meest basale driften als macht en lust expliciet tot uiting komen, en waar men het gevoel heeft dat alles mogelijk is, het meest ongehoorde eerst.

Het is een beetje een vervlogen tijd ook, nu het schipperskwartier veel opgepoetster is, en nostalgie is altijd wel eens leuk. Ik ben wel naar de tentoonstellingen van kunstenaars achter de ramen gaan kijken, toen de buurt van 14 straten teruggedrongen werd naar 3. Net als de auteur van “De Rosse Apotheek”, vond ik een zekere charme in de wijk, al zou ik er zelf niet meteen willen gaan wonen. Zij wou het juist wel, en was zeer gemotiveerd om van de apotheek in die buurt “haar” apotheek te maken. Onnodig te vertellen dat je er over de jaren wel wat meemaakt, neem ik aan.

Alhoewel. Je zou denken dat er in de rosse buurt heel wat gebeurde, en dat de apotheek daar dikwijls een centrale rol te spelen heeft, maar al bij al vond ik dat ik qua verhalen wat op mijn honger bleef zitten. Het boek is opgebouwd uit korte paragrafen, en de feiten worden vrij kort en zakelijk weergegeven, met een anecdote en daaropvolgend enige uitweiding met randinformatie. Vaak wordt wel met naam en familienaam over klanten geschreven (en nergens een melding dat de vermelde personen een valse naam in het boek kregen), alsook het merk van geneesmiddelen die ze nodig hadden.

Detiège bleef net geen vier jaar de apotheek openhouden, wat wel enige verhalen opleverde, maar ik geef toe, ik had meer verwacht. Of beter gesteld: ik had een boeiender schrijfstijl verwacht. Geen sensatieschrift, maar toch wat vloeiender. En meer ook, want uiteindelijk zijn de 167 pagina’s snel voorbij, wat zeker ook te danken is aan de brede ruimtes tussen de regels, en de vele korte paragrafen. Er lijken wat kunstgreepjes gebruikt te zijn om dit boek dikker te maken dan het normaal zou zijn.

Desalniettemin zitten er toch wel verhalen in die je niet zomaar zal horen op café. Over haar eerste avond, wanneer een loopjongen (of loopman, eigenlijk) met een Afrikaanse prostituée bij de apotheek komt aankloppen omdat de dame in kwestie bijna een vinger afgebeten was. Niet door het hondje dat ze bij hadden, maar door een andere prostituée – kwestie van de concurrentie uit te schakelen. De toon is direct gezet, zou je denken.

Er zijn ook anecdotes over de politie die een uitkijkpost wil opzetten in een ruimte boven de apotheek, om vermeende mensenhandelaars in de gaten te houden. Over de kleurrijke personages die in de wijk wonen, en over de kunstgreepjes die de dametjes toepassen om er beter uit te zien en te kunnen blijven werken tijdens de ongesteldheid. Want de raamprostitutie is een taaie wereld, met harde concurrentie, waar woekerprijzen aangerekend worden voor de huur van een raam, waar pooiers dan ook nog eens hun deel van opeisen.

Er zijn ook anecdotes over drugsverslaafden en armoede, en sfeerschetsen van de buurt zelf, die door velen als afgeschreven beschouwd werd, maar waar Detiège met haar dochtertje in de buggy vrolijk doorheen loopt. Zeker een volkse buurt, met veel illegaliteit, iets waar uiteindelijk de moeder van Maya, Leona Detiège, in grote mate komaf mee maakt.

Helaas leest het boek ook een beetje als een socialistisch manifest, over hoe pioniers een buurt kunnen verbeteren, en hoe het volk samenklit wanneer de buurt onder vuur komt te liggen. Er ging geen belletje rinkelen toen ik het boek oppikte, maar inderdaad, komend uit een politieke familie is Maya Detiège intussen zelf ook in de politiek gestapt. Maar niet vooraleer ze haar strepen verdiende door tussen het volk, in het schipperskwartier nog wel, of all places, te leven en werken in een buurt die weinigen als ideaal voor het opvoeden van kinderen zouden bestempeld hebben. Met een haast obligate Marokkaanse assistente; die overigens onterecht onheus behandeld werd door een latere gerant van de apotheek, wat je als lezer inderdaad alleen maar jammer kan vinden

Voor het schrijversschap is Detiège echter niet meteen weggelegd. Niet in het minst door het gebrek aan tijdsaanduidingen, wat ik vrij irritant vond: er wordt vaak geschreven dat “vandaag” dit of dat gebeurt, of dat een bepaalde gebeurtenis “drie weken ervoor” was, maar nergens een aanduiding wanneer dat dan precies is, of in relatie tot welke datum of gebeurtenis het “drie weken geleden” was…

“De Rosse Apotheek” is enigszins onderhoudend, en wie het koopt is natuurlijk nieuwsgierig naar de verhalen, maar het is vrij kort en beperkt. De vier jaar apothekerij heeft interessante momenten opgeleverd, en kennismaking met kleurrijke figuren, maar ergens had ik toch meer verwacht. Leuk voor op de plank of als conversatiestarter, maar niet echt een beklijvend boek dat men geregeld wil herlezen.

Dat gezegd zijnde, blijf ik het wel goed vinden dat er geschreven wordt over deze buurt zoals ze was. Tenslotte heeft ze een geschiedenis van honderden jaren, en was ze internationaal gekend (om het Zeemanshuis, maar uiteraard ook de dames van plezier). Tegenwoordig is het, volgens de site van de stad Antwerpen, “een gezellige plek met een rijke geschiedenis.” Op zijn minst helpt Maya Detiège om die geschiedenis niet te vergeten.… (plus d'informations)