Peter Derie

Een koran ligt bij voorkeur op een stoel en altijd bovenaan een stapeltje boeken. Je neemt hem vanzelfsprekend enkel vast met reine handen. ‘Onleesbaar', luidt echter het verdict van zo velen die de Koran al eens doorbladerd hebben in de hoop te weten te komen waarom het boek zo belangrijk is voor de moslims. En dat is vreemd genoeg ook wat veel moslims er zélf van vinden. Onder de enigszins godslasterlijke titel 'De Koran' schreef arabist Peter Derie een uiterst lezenswaardig, verhelderend en relevant boek over 'Het Boek'.
Appetizers? In de Koran wordt geen gewag gemaakt van het dragen van een hoofddoek of boerka. De maagden waarvan sprake in de Koran zouden wel eens gewoon ‘druiven' kunnen zijn. En de islam is wellicht ooit ontstaan uit een soort joods-christelijke sekte. Het zijn enkele, meer sappige, voorbeelden van wat dit boek te bieden heeft: een zeldzame taboeloze lezing van een stukje werelderfgoed. ‘De tekst spreekt pas als gelovigen de verzen mogen interpreteren. Blasfemisch is dat niet,' betoogt Peter Derie, ‘interpretatie behoort juist tot de aard van de Koran'.

Peter Derie citeert uitgebreid uit bestaande wetenschappelijke bronnen om zijn visie kracht bij te zetten, maar doet dat op een bevattelijke manier. Qua voorkennis kan de lezer volstaan met de Wikipedia-pagina's over ‘islam' en ‘de profeet Mohammed'. Hier en daar kaart de auteur taalkundige kwesties aan, maar dan enkel om de lezer duidelijk te maken welke implicaties kleine verschillen in interpretaties of vertalingen kunnen hebben. Op zijn beste momenten leest het boek dan ook als een soort 'De Da Vinci Code' - maar dan in het echt.

In de meer beschouwende delen is Derie bijzonder streng voor zowel de westerse intelligentsia (‘Montesquieu en Voltaire vinden we voor onszelf belangrijk, maar moslims gunnen we die helden niet') als de ‘mondiale olie-islam', die er alles aan doet om haar Koraninterpretatie als de enige te propageren. Zij beroepen zich daarbij onder andere op het ‘ijaaz-dogma': de tekst van de Koran is perfect en vormt het bewijs van Allah's goddelijke perfectie. Een redenering die in zijn voegen kraakt en daarom met een dogma bezegeld moest worden: sedert de elfde eeuw zijn nieuwe interpretaties van de Koran taboe, om zo het politieke bestel te vrijwaren dat door de klassieke koraninterpretatie gelegitimeerd wordt.

De omgang met dat ijaaz-dogma is nu dé uitdaging voor de islam, aldus Derie. In de praktijk wordt immers van eenieder die de koran aan kritische tekststudie wil onderwerpen, verondersteld dat hij of zij de islam wil aanvallen. Derie gaat die veronderstelling te lijf door in één en hetzelfde boek zijn diepe appreciatie voor de Koran uit te drukken én anderzijds op een wetenschappelijke manier aan tekstkritiek te doen, rekening houdende met de politieke, sociologische en taalkundige context. En dat is, samen met de bevlogen stem van de lector Peter Derie die hier en daar doorklinkt, wat dit boek onderscheidt van de meer technische werken die al over De Koran verschenen.

Met een beetje slechte wil had Peter Derie hier vast een schandaalboek van kunnen maken. Hij deed het niet, besloot de lezer voor vol te aanzien en schreef een respectvol, maar verhelderend en uiterst relevant boek over een stuk werelderfgoed. Of hij gezien de eerder geschetste context tuk is op veel publiciteit weten we niet, maar wij kunnen niet anders dan het boek ‘De Koran' van Peter Derie van harte aanbevelen.

Daan Wouters
http://www.cuttingedge.be/books/reviews/162672

© Cutting Edge -- 01 Jun 2009
images © Roularta Books… (plus d'informations)