Mozes staat aan de basis van het monotheïsme, en dus van de westerse cultuur, en is niet een figuur van de geschiedenis, maar van de herinnering. Als zodanig is hij het wezenlijke onderwerp voor de vernieuwende geschiedschrijving die Jan Assmann in dit werk definieert en in de praktijk brengt, de studie van het historische geheugen – een studie, in dit geval, van de manieren waarop feitelijke en fictieve gebeurtenissen en karakters worden opgeslagen in het verleden. religieuze overtuigingen en getransformeerd in hun filosofische rechtvaardiging, literaire herinterpretatie, filologische restitutie (of vervalsing) en psychoanalytische demystificatie.

Om rekening te houden met de complexiteit van de fundamentele gebeurtenis waardoor het monotheïsme werd gevestigd, gaat Mozes de Egyptenaar terug naar de kortstondige monotheïstische revolutie van de Egyptische koning Achnaton (1360-1340 v.G.T.). Assmann herleidt het monotheïsme van Mozes tot deze bron en laat vervolgens zien hoe zijn volgelingen de Egyptenaren elk aandeel in de oorsprong van hun geloof ontkenden en hen veroordeelden als polytheïstische afgodendienaars. Zo begon de cyclus waarin elke ‘tegenreligie’, door zichzelf als waarheid te profileren, alle andere als vals bestempelde. Assmann reconstrueert deze cyclus als een patroon van historisch misbruik, en volgt de permutaties ervan van oude bronnen, waaronder de Bijbel, via renaissancedebatten over de basis van religie tot aan Sigmund Freuds Mozes en Monotheïsme. Assmann, een van de grote egyptologen van onze tijd en een uitzonderlijk wetenschapper op het gebied van geschiedenis en literatuur, is op unieke wijze toegerust voor deze onderneming: een voorbeeldige casestudy van de wisselvalligheden van het historische geheugen, die ook een overtuigende les is in de vloeibaarheid van culturele identiteit en overtuigingen. ( )

Assman is an Egyptologist by profession, but this book is a more general work of "mnemohistory," in which he sets forth a history of the development of the "Mosaic distinction." It is an example of the best and most responsible sort of historical deconstruction, with the aim of sleuthing out "religious antagonism and its overcoming," which should be welcome to sagacious readers everywhere. It provides a serious, detailed treatment about the historical figure of Moses as it has been alternately opposed to and aligned with evolving appreciation for ancient Egyptian religion.

After some intellectual background, the first set of chapters begin by treating classical literary sources, and then work through an historical sequence beginning with English Hebraist John Spencer (1630-1693), and progressing through Renaissance Hermetists, Enlightenment freethinkers (at which point expressly Masonic contributions to the topic start to appear), Spinozists, Friedrich Schiller, and 19th Century "cosmotheism," to Freud's Moses and Monotheism.

That survey concluded, Assmann returns to ancient Egypt and shares some of the latest contemporary research on the Amarna religion (or anti-religion) of Akhenaten, long espoused as the possible point of origin for Western monotheism. That chapter should be of value to anyone interested in mysticism or esoteric traditions, as it treats an ancient approach to the divine as Light.

Too dry to hold one's interest. ( )