Prof. Nussbaum explores three "frontiers" (disability, nationality, and speciec membership) into which she attempts to extend the role of justice. She argues first that contractarianism, best exemplified by Rawls, has structural flaws that prevent incorporating these topics into the realm of justice, then that her approach, the "capabilities approach" does allow such an incorporation by providing a better theory of "the good".

The better theory of "the good" is a reflection-refined intuitive vision which manifests as a set (or the feeling that there could be a set if we worked hard enough to create it) of bare-minimum capabilities which would provide a life worthy of a particular species' dignity. Justice will prevail, her argument goes, when institutions are created to implement that vision, an implementation that will primarily consist of redistributing wealth according to need.

She loses me completely when she argues (p. 377) for treating animals with a "species-specific paternalism" after spending much of the book invoking Aristotle to insist that we humans are just another species, suggesting that a species-specific paternalism is the proper treatment for humans as well. She never says that, of course, but other ideas she presents, such as the need the erase the distinction between public and private spheres to allow coercive institutions to enforce justice within the family, lead me to believe that her overarching vision is of a benevolent despotism, in possession of knowledge of "the good" and coercing compliance despite our preferences to the contrary (our preferences being highly suspect because they can be tainted by our adaptation to unjust societal norms).

I have ready my last Martha Nussbaum book. To be fair, though, advocates for better treatment of disabled people and any kind of animal might find worthwhile talking points in the relevant sections of her book. Anyone looking for insight on nationality and justice, though, should just look elsewhere. ( )

De schrijfster, hoogleraar recht en ethiek aan de universiteit van Chicago, behandelt in dit boek theorieën en modellen over recht en rechtvaardigheid en concentreert zich vrijwel uitsluitend op een drietal groepen die in alle modellen tot nu toe géén of nauwelijks aandacht kregen: mensen met een handicap, immigranten en dieren. Daar rechtvaardigheidsmodellen toch een zekere eeuwigheidswaarde dienen te hebben, moeten zij tengevolge hiervan een hoog abstractieniveau bezitten en krachtig genoeg zijn om politieke conflicten te overstijgen. Dit uitgangspunt is tevens de verklaring van het feit dat dit boek geen echt praktisch filosofische benadering kent. Refererend aan tal van belangrijke denkers zoals Hugo de Groot, Hume, Rousseau, Locke en Rawls wordt de huidige contract-maatschappij aan een grondig onderzoek onderworpen. Aan de bestaande systemen, vaak gebaseerd op een reciprociteitsgedachte en contractdenken, voegt zij de z.g. “Capabilities Approach” toe, een benadering op basis van geformuleerde menselijke vermogens die naast de filosofie ook in de (ontwikkelings)economie is ontwikkeld. Er worden in dit boek -voorlopig- tien essentiële menselijke vermogens genoemd, zoals leven, gezondheid,lichamelijke onschendbaarheid, zintuiglijke waarneming, gevoelens, praktische rede, sociale banden, leven met zorg voor en in relatie met dieren, planten etc., spel en vormgeving van eigen omgeving. “Met deze vermogens in de hand” kunnen we beargumenteren dat leven zonder één van deze kenmerken niet dier/menswaardig is. Het voordeel van deze systematiek is dat zij het manco van de reeds eerder genoemde systemen grotendeels opheft. Het z.g. contractdenken impliceert immers gelijkwaardigheid van contractanten terwijl deze omstandigheid zeker niet altijd aanwezig is.

Het boek is een zoektocht naar recht en rechtvaardigheid en naar een maatschappelijke samenwerking die niet als doel heeft om er voordeel uit te behalen maar die “slechts” de waardigheid en welzijn van iedere burger realiseert. De zoektocht geschiedt aan de hand van een uitvoerige theoretische onderbouwing en maakt dit boek tot een studie die opvalt door degelijkheid en een hartstocht naar rechtvaardigheid blootlegt. Met betrekking tot de omgang met dieren worden wijze woorden gesproken, maar er wordt in praktische zin wel eens het uiterste van de lezer gevraagd. Dat alles neemt niet weg dat de studie niet echt toegankelijk is, er wordt veel (erg veel) getheoretiseerd.

Al met al: géén boek om bij “ de open haard” even te lezen; de stof wordt vaak te omstandig gepresenteerd waardoor de grote lijn wel eens achter de horizon verdwijnt. Regelmatig terugbladeren dus.

Conclusie: lezenswaardig. ( )