Ogenschijnlijk een gemakkelijk te lezen roman, ...zoals hij ook meestal wel gelezen zal worden. Het gaat over enkele generaties in een Poolse familie , ergens in een dorps leven. Op de achtergrond merken we nog het verleden van de WO II, de gedode Joden... Het verhaal gaat niet over deze feiten maar wel over de invloed van dat wereldgebeuren op de bewoners van het dorp. Hierover wordt eveneens weinig verteld maar het insinueert wel degelijk de droefenis, de bedruktheid in het dagelijkse leven.
Deze sfeer zet zich in het boek verder in het leven van enkele hoofdfiguren en hun familie : dood en verlies, verloren liefdes, gebroken vriendschappen, vechtpartijen, dronkenschap..... Elisa, een van de laatste hoofdpersonages, wil anders leven. Ze wil weg uit de bekrompenheid en vertrek uit Polen naar Kiev: studeren. Na een jaar komt ze ontgoocheld terug: ze zet de studie stop, huwt en krijgt een zoontje. Deze Eliza droomt vaak dat in Kiev een oude vrouw in haar oor fluistert: "Als je grote kansen en een grote toekomst hebt laten liggen hoeft je niets meer te verwachten !" Haar moeder zegt wat later in het verhaal tegen haar 'verlopen' broer : " In deze krankjorume familie zijn wij het beste in het laten liggen van kansen"
Deze haast identieke gezegden hebben mij doen inzien dat er méér in het boek staat dan een gewoon droevig familieverhaal. Eerst ontdekken we het verschrikkelijk verhaal van Europa (tussen de regels) en een keer expliciet. Dit verleden tekent de dorpsbevolking totaal en we zien de titel van het boek 'hoe het verleden het heden kan verstoren.'
Bovendien is het boek eigenlijk de spiegel van het menselijk existentialisme, net als vandaag. Want ik zou kunnen toevoegen : Hoe het heden de toekomst bepaalt, vastlegt en hypothekeert !!! Vaststelling : ik moet het boek opnieuw én anders lezen......
De schrijfstructuur verraadt ook de kwaliteit van het boek: Het is niet chronologisch geschreven, vandaar dan ook de behoefte om het werk te herlezen. ( )