Wat is dit? Een sprookje, een mythisch verhaal, een familiegeschiedenis, een epos, …? Een beetje van alles misschien. Tokarczuk heeft van het denkbeeldige Poolse dorpje Oer het centrum van de wereld gemaakt; ze brengt de elkaar opeenvolgende generaties in beeld, gespreid over nagenoeg de hele twintigste eeuw. Zoals je je kan indenken is het een verhaal met veel grauwheid, tristesse en brutaliteit: twee grote oorlogen, verschillende regimes, hongersnood en dood, niks blijft de Oer-enaren bespaard. Vooral in de eerste helft van het boek heeft de vertelling veel vaart, in een setting met aartsengelen, bosgeesten en andere magische elementen. Want dat valt me nu toch wel erg op: net als in “Jaag je ploeg” overschrijdt Tokarczuk voortdurend de grenzen tussen mensen, dieren, planten en ‘geestelijke’ elementen; op bepaalde momenten lijkt het wel of je een moderne versie van Ovidius’ Metamorfosen aan het lezen bent. En uiteraard is ook Gabriel Garcia Marquez niet ver weg, herkenbaar in het magisch realisme en in de tijd-overstijgende personages. Wat dat laatste betreft, is vooral de aristocratische landheer Popielski tekenend: hij speelt, over het hele boek gespreid, in afzondering het labyrintisch ‘het leerzame spel voor 1 speler’, met een opvallend machteloze God in de hoofdrol.
Helaas verliest het verhaal voorbij halfweg veel aan spankracht: er doen zich geen grote, wereldschokkende gebeurtenissen meer voor, en geleidelijk aan lijkt het dorp Oer ook effectief uit te sterven. Ik miste echt wel de spanningsdynamiek van het begin. Mogelijk is dat bewust, want Tokarczuk lijkt wel te willen illustreren dat de tijd genadeloos een einde maakt aan alles wat is, de realiteit uiteen doet rafelen in telkens nieuwe vormen en verbanden (ook niet-menselijk dus). Ook wat dat betreft lijkt ze perfect in het spoor van Marquez te wandelen, met haar eigen toets natuurlijk. ( )

"Và e non fermarti in nessuno dei mondi. E non cercare ritorno."

(303)

"L’uomo è una creatura sciocca, ha bisogno di imparare. E così fa aderire su di sé il sapere, lo va raccogliendo come un’ape e via via lo accumula, per poi usarlo e trasformarlo. Questo però non cambia quel tanto di “sciocco” che è in lui e che ha bisogno di apprendere."

(19)

"Gli uomini credono di vivere più intensamente degli animali, delle piante, e a maggior ragione delle cose. Gli animali intuiscono di vivere più intensamente delle piante e delle cose. Quanto alle cose, durano, e questa durata è più vitale di tutto il resto."

(50)

"Dunque le facce erano tre. All'improvviso Izydor provò una profonda sensazione di incompiutezza, avvertì la mancanza di qualcosa di straordinariamente importante.
...
Capì dunque quale fosse la causa di quella sensazione di mancanza, della tristezza che è al fondo di tutto, che da sempre è presente in ogni oggetto, in ogni singolo fenomeno: l'impossibilità di comprendere contemporaneamente ogni cosa."

(201)

"Cosa significava che erano passati? Erano passati come i paesaggi che ci lasciamo alle spalle quando camminiamo, ma che rimangono comunque in qualche luogo e continuano a esistere per altri occhi? O forse il tempo, preferendo cancellare ogni traccia dietro di sé, riduce in polvere il passato e lo annienta irrevocabilmente?"

(250) ( )

Và e non fermarti in nessuno dei mondi. E non cercare ritorno.

(303)

L’uomo è una creatura sciocca, ha bisogno di imparare. E così fa aderire su di sé il sapere, lo va raccogliendo come un’ape e via via lo accumula, per poi usarlo e trasformarlo. Questo però non cambia quel tanto di “sciocco” che è in lui e che ha bisogno di apprendere.

(19)

Gli uomini credono di vivere più intensamente degli animali, delle piante, e a maggior ragione delle cose. Gli animali intuiscono di vivere più intensamente delle piante e delle cose. Quanto alle cose, durano, e questa durata è più vitale di tutto il resto.

(50)

Dunque le facce erano tre. All'improvviso Izydor provò una profonda sensazione di incompiutezza, avvertì la mancanza di qualcosa di straordinariamente importante.
...
Capì dunque quale fosse la causa di quella sensazione di mancanza, della tristezza che è al fondo di tutto, che da sempre è presente in ogni oggetto, in ogni singolo fenomeno: l9mpossibilità di comprendere contemporaneamente ogni cosa.

(201)

Cosa significava che erano passati? Erano passati come i paesaggi che ci lasciamo alle spalle quando camminiamo, ma che rimangono comunque in qualche luogo e continuano a esistere per altri occhi? O forse il tempo, preferendo cancellare ogni traccia dietro di sé, riduce in polvere il passato e lo annienta irrevocabilmente?

(250) ( )

Wow. A generational story with philosophical interludes. Simple and profound. Sad and beautiful. ( )

In het begin van het boek wordt een gebied door de auteur afgebakend in Polen, waarin het 'epos' over het verleden tot het totale verval na 1945 zich afspeelt. Ieder hoofdstuk is een ware vertelling die ons laat denken aan een sprookje. Enkel een 'heks' ontbreekt in deze sprookjeswereld; enkel een man die totaal vervreemdt in de bossen transformeert in een monsterfiguur..... Bij het lezen ontdek je dat ieder hoofdstuk correleert met een ander deel en dat het geheel wel degelijk één roman vormt.
De oer toont een voorbije leven dat stilaan vanuit een 'oertijd' totaal in verval geraakt in het heden.... De oorlog speelt in dit gebied blijkbaar geen betekenis. Het boek is zeker niet opbeurend, maar geeft wel een magisch-realistische impressie vaneen afgelegen en vergeten dorpsleven in Polen. Literair: een juweeltje. GT ; Score: 4 ( )