De last van de wereld van Peter Handke is een lastig boek om te bespreken. Uitgaven in de serie Privé-Domein bevatten vaak dagboeken of delen daaruit. Dit is een journaal uit de periode november 1975 – maart 1977 uit de tijd dat Handke in Parijs woonde. Daarmee is dit niet precies een dagboek (hoewel ik hem daar voor het gemak maar wel onder categoriseer). Aanvankelijk was er het plan om de aantekeningen in een kader te plaatsen van bijvoorbeeld een verhaal maar gaandeweg kreeg Handke het idee teveel zaken te vergeten en zo begon hij ook niet relevante zaken vast te houden.

Op die manier wordt het vol in het brein dus streefde hij ernaar zich te bevrijden van de gegeven literaire vormen zoals dat verhaal of een dagboek. Handke zegt daarover;

Ik trainde mij er nu in om op alles wat op mij afkwam onmiddelijk met taal te reageren, en ik ontdekte dat op het moment van het beleven juist deze tijdsprong lang ook de taal ging leven en meedeelbaar werd; een moment later zou het al weer de dagelijks gehoorde, van vertrouwdheid nietszeggend geworden, hulpeloze ‘je begrijpt-wel-wat-ik-bedoel’-taal van het communicatietijdperk zijn geworden.

Alle waarnemingen dus direct omzetten in taal. Hij noemt het zelf meer een reportage. Geen relaas van een bewustzijn, maar de directe, simultaan vastgehouden reportage daarvan.

Levert dit dan een leesbaar boek op? Jawel, het is een boek vol korte zinnen, soms wat langere fragmenten en dat leest prima door. Het chronologisch verhaal is minder van belang. Hij vertelt niet dat hij in het ziekenhuis ligt, je merkt dat aan zijn observaties ter plekke.

De teneur van die observaties gaan, zoals in het echte leven, alle kanten op. Soms grappig, soms banaal, melancholisch, het zit er allemaal in. Soms zijn het gewoon overpeinzingen of iets tussen dat alles in;

Degene die me elke dag opbelt zonder te zeggen wie hij is; misschien wil hij er zich alleen maar van vergewissen dat ik nog leef, dat ik er nog ben – en dan handelt hij dus uit bezorgdheid en niet om me dwars te zitten

Zoals gezegd bevindt hij zich ineens in het ziekenhuis;

Het knipperlicht op het cardiogramtoestel, en het knipperlicht van de voor het raam landende vliegtuigen.

Als hij later het ziekenhuis uit is en naar beneden kijkt ziet hij uiteraard het ziekenhuis liggen en volgen er omgekeerde observaties.

Verder valt er niet bijster veel over dit boek te vertellen, het gaat zo ruim 300 pagina’s lang door. Soms is dat vermakelijk;

‘Ik heb de voorschriften niet gemaakt en ben er ook niet op gesteld. Maar als we voor u een uitzondering maken, moeten we er voor de volgende ook een maken.’ – ‘Dat zou toch prachtig zijn – op die manier zouden er op het laatst geen voorschriften meer bestaan die u niet hebt gemaakt en waar u ook niet op gesteld bent’

Vraag van de telefoniste als ik een hotelkamer reserveer: ‘Êtes-vous une société?’ – ‘Non, au contraire.’ (Daarbij keek er een Amerikaan uit het raam en zei: ‘What a gloomy weekend.’)

Soms is het…tja, hoe noem je dit, heel erg jaren zeventig?

De voorstelling van de ontelbare huisvrouwen die zich in de loop van de dag in hun vingers snijden en bij wie de pleister er ’s avonds onder de afwas weer af gaat; opgerold liggen op dit moment de natte pleisters in ontelbare keukens naast de druipende vaat.

Maar soms is het pure poëzie;

Duiven, die ver weg tussen de huizen onverwachts opflitsen als steensplinters van een explosie

Het enige minpunt van deze uitgave is dat er maar liefst acht blanco pagina’s in het boek staan waarvan het lijkt of er daadwerkelijk tekst mist.

Vertaling; Hans Hom ( )

Dopo aver letto “I calabroni”, un libro che mi ha annoiato, una bella sorpresa. “Il peso del mondo” è una sorta di zibaldone di pensieri dell’autore austriaco che, con lucidità e cinismo, raccoglie una serie di aforismi in un diario quotidiano. Tutto parte dal quotidiano che viene, però, trasformato in straordinario, utilizzando la parola che assume la forma di uno scalpello. La verità, spesso amara, sempre con diverse sfaccettature rispetto alla realtà, viene posta in evidenza, assume rilevanza sotto forme nuove, inconsuete. Da un lato ne “ll peso del mondo” Handke trova il modo per proporre occhiali diversi per vedere le stesse cose; e invita il lettore ad andare oltre i pregiudizi e le frasi fatte del politamente corretto. La vita viene messa a nudo, resa essenziale e tutto sembra diverso, anche più supportabile. Un libro da tenere sul comodino, da gustare anche a piccole dosi. ( )

Das Gewicht der Welt is the first volume of Peter Handke’s journals (he published several more since then) spanning the time from November 1975 to March 1977. The term “journal” might be somewhat misleading, however – these are not day-by-day entries following the incidents and thoughts in the author’s life; according to Handke’s foreword, the book started out as a collection of notes for a novel but then changed in character, disentangling themselves from the novels and turning into ad-hoc observations and the authors reactions to them, gradually metamorphosing into general process of perception becoming writing.

I had a quite specific idea what this book would be like before I started reading it, but soon discovered that it was not like that pre-conceived notion at all. From works of Peter Handke I had read previously (most notably Mein Jahr in der Niemandsbucht) I was expecting paragraphs, even pages of long, dense descriptions. But just as Das Gewicht der Welt is not what you’d normally expect from a journal, i.e. a recounting of day-to-day to events or an exploration of the writer’s subjectivity, it also contains no long, in-depth descriptions of and mediations on the author’s environment. Instead, it offers lots and lots of short notes, most of them just one or two sentences long and quite often even shorter than that, of random stuff the author noticed and wrote down.

Except of course that the reader soon notices that things are not all that random as they appeared on first sight, but that there are a number of recurring themes and images, mostly connected to immediacy (and the loss of it) and distance (between people, between people and their surroundings, between people and their own selves) – which, finally, connected me back to the Handke I know who seems obsessed of the correct way to the describe the world and of the correct attitude the writer must assume to correctly describe the world which tends to involve a certain distance, a relaxedness, a diminishing of tension that lets itself be surprised by objects and people – hence the importance of tiredness and boredom in Handke’s work in general as well, as in this volume. (It also goes some way to explaining the way he looks on many of his picture – I mean, just look at the cover of tis volume, the downward curved lines of eyebrows, eyes, moustache and mouth, and that crumpled-up chin: Impossible to tell whether he’s struggling to stay awake there or observing you intently. Or, precisely, both.)

Das Gewicht der Welt (and do note how only a single letter divides “Gewicht” – weight – from “Gesicht” – face) presents a kind of physiognomics of the visible, with the writer attempting to decipher the surface the world turns towards him, translating sensory impressions into writing to give them meaning. There is the occasional trite remark here, and sometimes the writer is just being cranky, but for the most part there is a wealth of very perceptive observations here, from natural phenomena to human behaviour and everything in between, and for all the brevity of the majority of the entrances (there are some longer ones later on) they are all beautifully written (something one would of course expect from Handke), somehow managing to combine the freshness of immediate reactions with a carefully crafted prose without seeming in the least bit contrived.

The book, however does require a bit of effort on part of the reader – or maybe “attitude adjustment” would be the better term. Das Gewicht der Welt is not a book to read in go, but has to be taken in small doses. It requires a certain rhythm for full appreciation, one that involves frequent pauses to let what you just read settle down and maybe ponder it for a while. Personally, I found that placing oneself in certain surroundings also helps – this book is best read out in the open, while you’re walking or sitting on a bench in a park or on a square, while waiting for your train or even in a queue in the supermarket, or at least while sitting at the window – anywhere, in short where you can lift your eyes towards the world. And sometimes – this happened to me more than once -, when you do look up from the book, blinking at your surroundings, when they do slide into focus it may seem like the world is approaching your differently, or maybe you have become differently accessible to it after reading a sentence from Das Gewicht der Welt. It is that kind of book that opens itself to its outside, and there is a reason that none of the entries ends with a period but that they are all left open, open to continue somewhere else than themselves. And it is even less of a coincidence that the book ends with precisely that gesture – the writer lifting his face.

>

da Aforisticamente.com

I like Peter Handke fine enough but this book bogged down for me. I had my notepad in hand to scribble down little kernels I found tantalizing, but actually discovered few worth the ink left resting in my pen. But it is a nice-looking book, the hardcover edition, the layout is inviting, just not so much to do while swimming the backstroke in it. Took me a summer of mornings to finish it and longer to sell it back. ( )