Wie soll man danach schlafen können? Wie nur? ( )

Nette Sprache, aber insgesamt nichtssagend und langweilig.
Ein von der Depression beinahe verschlungener Wissenschaftler lebt in Österreich auf dem Land. Gerade hat er seinen schlimmsten Absturz erlebt, als er sich zumindest für einige Zeit mit der Lebensgefährtin eines schweizer Ingenieurs auf Waldspaziergängen über Wasser halten kann.
Wie immer bei Bernhard hauptsächlich innere Betrachtung, aber im Gegensatz zu den anderen Büchern aus seiner Feder, die ich bisher gelesen habe, ist der Gegenstand dieser Betrachtung ziemlich beliebig und uninteressant.
Am Ende bleibt ein Schulterzucken. Muss man nicht gelesen haben. ( )

This is what a love story looks like once it's been thoroughly Bernhardised: much better, in other words, than your average love story, but perhaps not as good as your average Bernhard novel. It's great fun to watch the standard "I was feeling hopeless and depressed but then I met a fascinating woman and we both felt great and I performed great works and she did too" narrative given a more realistic conclusion, and waiting for it to reach that conclusion was enjoyable. But there's not much else going on other than a grim and glorious riposte to the famously affirmative conclusion of Joyce's Ulysses: while Molly Bloom (spoiler alert!), orgasmically affirms life and love, Bernhard's version of Molly affirms suicide. And it's just as affirmative.

Also, it's way more fun to refer to this book as Ja, said with a toothy Austrian accent. ( )

Ik ben een grote fan van de Spaanse schrijver Javier Marias. Ik heb gemerkt dat voor diens Proustiaanse schrijfstijl onder meer Thomas Bernhard als inspiratiebron wordt opgegeven. Van Bernhard las ik alleen nog maar “De neef van Wittgenstein”, en toen zag ik de link niet direct. Maar met dit ‘Ja’ is het me wel duidelijk geworden. Bernhard start deze middellange monoloog met een onmogelijk lange zin van maar liefst 6 bladzijden. En dergelijke stunts keren geregeld terug. Heel spitsvondig en af en toe echt briljant geformuleerd. Maar ik merkte vrij vlug dat er in de zinsconstructies regelmatig iets haperde: Bernhard durft wel eens onnatuurlijke verspringingen maken en zinsdelen combineren waar inhoudelijk een punt tussen hoort. Dat zal je bij Marias niet gauw tegenkomen. Het lijkt me dus dat Marias absoluut het stijlproçédé van Bernhard geperfectioneerd heeft en natuurlijker maakt.
En dan is er de inhoud. In essentie is dit verhaal kort samen te vatten, zonder al te veel van de intrige weg te geven: de verteller is op een dood punt in zijn leven gekomen, houdt er duidelijk suïcidale gedachten op na, maar ontdekt dan iemand – een Iraanse vrouw die al 40 jaar getrouwd is met een drukdoende Zwitserse architect-ingenieur - die er duidelijk nog slechter aan toe is en er ook consequent naar handelt. Waar we onze verteller aanvankelijk onze sympathie lijkt op te wekken voor zijn ‘Geisteskrankheit’, blijkt hij in vergelijking met een Iraanse maar een zwakke zielenpoot. Wie Bernhard een beetje kent, weet dat hij geen opbeurend verhaal mag verwachten, zelfs niet in een boekje dat de titel ‘Ja’ draagt. Even dacht ik dat die ‘ja’ een echo is van Penelope Bloom’s fenomenale slotakkoord in Ulysses van James Joyce. Maar achteraf blijkt het net het tegendeel daarvan te zijn.
Ook in dit boekje, zoals eerder in ‘De neef van Wittgenstein’ kan Bernhard het niet laten om scherp af te geven op de bekrompen wereld om hem (vooral de Oostenrijkse uiteraard), en de zinloosheid van het bestaan. Hij heeft alle recht om dat te doen vind ik, maar zijn boodschap begint zelfs al na de 2de keer redelijk afgezaagd te worden. De monoloog van de sociaal geïsoleerde verteller zit ook vol voortdurende herhalingen, die erg op de zenuwen werken. Maar al bij al, als je de nihilistische ondertoon erbij neemt en je over de wat inconsequente stijl kan heen zetten, dan is dit een best lezenswaardig boekje. Niks meer, niks minder. Ik prefereer nog altijd Marias. ( )

When Endings Ruin Books

By this I don't mean bad endings, I mean endings of any kind. What makes Bernhard so compulsively readable are his uncontrolled compulsions--hatred, misanthropy, disappointment, a perennially renewable feeling of outrage at the primitive, evil, selfish, filthy, animal-like characteristics of his fellow Austrians. The endlessness of his outrage is parallel to other authors' endlessnesses, for example Beckett's existential horror, or Swift's revulsion about bodies. And whatever is endless and can also be narrated needs not to have an ending.

Bernhard's "Gargoyles" is his best in this regard because it is almost bewilderlingly poorly structured: it is built around an unexpected monologue that ends, not because the speaker falls silent, but because the book has a last page.

"Yes" is a typical--by which I mean hypnotically self-involved and rigorously negative--Bernhard novel until page 121 in the English translation, because that is when we learn why a certain Swiss person bought a property for himself and his partner in the worst possible place (a sodden cold meadow that gets no sun and is only accessible through a cemetery): he wanted revenge on his partner of forty years. Then, a couple of pages later, we learn how the partner, a Persian woman, comes to understand the narrator's desperate state (he is a "failed" person, and suicidal), and she rejects him. And then she goes to live in the unfinished house the Swiss man had started to build for them. And then she stops eating. And then she kills herself.

Should I have done the usual thing and put "spoiler alert" at the top of these notes? (I know that on Goodreads people can do that even without the author of the review agreeing to it.) I don't think so. Bernhard novels are structured in such a way that they do not have "plots" with "suspense" or "endings." Their entire point, in that regard, is the hopelessness of the desire for endings or solutions, for finality, for what's now called closure. They are driven by a narrator--an implied author--who knows that endings cannot be anything more than fictions, and who struggles, in each book and between books, to understand what writing might be when it does not end. This is ostensively the case in much of Bernhard's fiction, and it is said by the narrator early on in "Yes": it's necessary, he says, to keep trying to accomplish something even though you know you cannot finish and if you do finish what you have accomplished will be a failure.

The best of Bernhard's work enacts this cannibalistic despair in spectacular fashion. This book fails to enact it, which means, in Bernhard's own logic, that it actually ends: it has a plot, which has a resolution (in fact, multiple resolutions, as if it protests too much about its own closure). And therefore, in a way that is entirely inverted from the normal understanding, it has events that can be called spoilers. And yet: if your reading is at all spoiled by what I wrote in the third paragraph, you are entirely misreading Bernhard: you're hoping that at his best he is one of the Austrian bourgeois that he hated so poisonously--and in this book, right at the end, he nearly is.

As a postscript I might add that the reason this book is driven toward such neat resolutions is its author's resolution to write directly about his thoughts of suicide: a subject that is always among the most difficult to put into fiction.