Het is een klassieke filosofentruc: de aandacht afleiden van de inhoud naar de vorm. Het 'hoe' werpt een heel nieuw licht op het 'wat'. Dat is wat Geertz doet met enkele befaamde antropologen. En het 'hoe' is dan niet het mythische veldwerk (dat antropologen misschien wel minder doen dan gewone stervelingen aannemen, zo laat Geertz soms uitschijnen) maar het schrijven.

Vier antropologen passeren de revue. Lévi-Strauss weeft in Tristes tropiques eigenlijk zes verschillende verhandelingen door elkaar. Evans-Pritchard geeft enigszins onderkoeld de feiten weer zoals ze zijn. Aan Britse superioriteit van niet te twijfelen. Malinowski is de wetenschapper die de inboorling speelt, al zou hij liever de inboorling zijn die wetenschapper speelt. Ruth Benedict plaats 'hen' voortdurend tegenover 'ons'. En eigenlijk doen ze dat impliciet allemaal, de antropologen. Zij proberen immers het vreemde begrijpelijk te maken. Etnografie is een vorm van vertalen. Geertz noemt het een interpretatieve wetenschap. Ze probeert het andere te beschrijven in termen van het vertrouwde. De confrontatie tussen beide is inherent aan de praktijk en in de loop van de evolutie van het vakgebied, is dat alleen maar duidelijker geworden. De etnografen weten inmiddels wel dat ze zich niet kunnen losmaken van hun eigen culturele achtergrond.

Het schrijven heeft nog een andere functie. De antropoloog wil ons overtuigen dat wat hij beschrijft, waar is. Het is geen fictie, maar realiteit. En om ons te overtuigen dat hij echt 'daar' geweest is, gebruikt hij - oh paradox! - literaire kneepjes. Zoals Geertz zelf doet als hij in zijn essay over het Balinese hanengevecht beschrijft hoe hij pas echt contact maakte met de dorpelingen toen hij met hen op de vlucht sloeg voor de politie. Opeens was hij een van hen. En daarmee komt Geertz zelf in beeld, met zijn lange, gelaagde zinnen vol nuances en referenties, die zijn betoog soms eerder vertroebelen dan verhelderen. Voor een antropoloog, die cultuur benadert als een web van betekenissen gegrond in symbolische handelingen en objecten, is de benadering van zijn vakgebied als een vorm van 'literatuur' ongetwijfeld een logische stap. Voor de lezer is het een eye opener. ( )