Que dicir? ( )

Marcel Proust was een meesterlijk psycholoog. In zijn enorme roman "Op zoek naar de verloren tijd *****" geeft hij tal van treffende observaties over het menselijk gedrag en zijn drijfveren. In "Proust verliefd" staat Carter stil bij het liefdesleven van Proust. Proust was homoseksueel wat in die tijd erg lastig was. Men denkt dat alle vrouwen die Proust beschrijft in zijn roman in werkelijkheid mannen waren die in de roman tot vrouw zijn getransformeerd. Zelf was Proust niet erg gelukkig in zijn liefdesleven. Hij heeft twee grote liefdes gekend: een tot de componist en zanger Reynaldo Hahn en een tot zijn chauffeur Agostelli. Beide personen verloor hij als geliefden door overdreven bezitsdrang. Toen zijn chauffeur Agostelli bij hem wegging beloofde Proust hem een Rolls Royce en een eigen vliegtuig als hij terug zou komen. Helaas verongelukte Agostelli tijdens een vliegtochtje voordat hij zijn geschenken in ontvangst kon nemen.
William Carter heeft in het Engels een uitgebreide biografie geschreven. Wat mij betreft hadden ze die beter in het Nederlands kunnen vertalen in plaats van een boek over uitsluitend zijn liefdesleven. ( )

Op Carter's Proust verliefd is, zuiver technisch gesproken, wel wat aan te merken: chaotisch, generaliserend, een erg verregaande gelijkschakeling tussen romanpersonages en feitelijke personen, veronderstellingen, onevenwichtig, hakken en takken, suggestief, fragmentarisch, te veel schipperen tussen biografie en boekbespreking, ...

Maar dat alles heeft natuurlijk geen invloed op het leesplezier.

Over Proust las ik reeds Célèste Albaret's boeiende maar met de mantel der liefde bedekkende memoires (waarbij ik de indruk kreeg dat Proust een bijna volledig aseksueel wezen was), de eerste hoofdstukken van Painter's biografie (een boek dat ik om redenen die niets met het boek te maken hadden liet liggen voor P.'s sexualiteit aan bod kon komen) en Hotel Majestic (dat me verbazen kon door me te confronteren met erg expliciete citaten uit het grootste boek ter wereld (een verbazing die des te verbazend was omdat de citaten uit een boek kwamen dat ik voordien reeds tweemaal las)).

En ook Carter wist me te verbazen. De seksualiteit van Proust blijkt grotendeels gelijk te lopen met die van zijn verteller, Monsieur Charlus, Swann, Sant-Loup ... zijn minnaars werden rijkelijk uitgesmeerd over Albertine, Morel, Odette, Saint-Loup ... en talrijke andere personages die, hoewel onsterfelijk, ik alweer bleek te zijn vergeten.
Proust's liefdesleven had, zo bleek, amper nog geheimen voor me (al waren de ratten wel een ontnuchterende verrassing) - zoals, omgekeerd, ook het boek van Carter niet veel meer voor me kon doen dan de gebeurtenissen in het leven van P. met een scene in het werk te verbinden.

Proust verwerkte immers zijn volledige liefdeslijden wonderwel in dat magistrale boek - ook wanneer hij er onderdoor gaat, of zichzelf ten gronde richt, zich belachelijk maakt, voor zijn minnaar een vliegtuig koopt (in het boek een Rolls Royce), ... Het staat er allemaal in: iedere uithaal, iedere bespottelijke brief of bezitterige claim, ... (Al zal er natuurlijk ook veel niet in staan, ...)

Niet dat Carter's werk oppervlakkig is, zich beperkt tot het perverte of slechts teert op het sap en het goor - Carter lardeert de anekdotiek uit het liefdesleven rijkelijk met fragmenten uit brieven en uit het boek, legt zo wonden bloot en overdekt ze (als Proust) met universele waarheden (van Proust). Het laatste hoofdstuk van Carter is een warme boekbespreking en vat mooi de kracht van Proust en de verrukking die de lezer ervaart bij het lezen van zijn boek samen.

Proust verliefd is wel een eenzijdig werk, al wat geen band heeft met de liefde of het sexuele krijgt amper een introductie of situering. (Wat me dan met verontwaardigde en wapperende haren doet krijsen: Is dit de roep van de markt? Wil de lezer enkel lezen over de bedgewoonten van Proust? Maar de talrijke verwijzingen naar de Recherche maken dit boek onverteerbaar, of in ieder geval ongenietbaar voor wie dat meesterwerk (nog) niet las. Waarom dan niet meteen de gehele biografie (Marcel Proust : a life) herdrukt/vertaald? Dezelfde - afgrijselijke - cover had kunnen volstaan.)

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/12/proust-verliefd.html ( )