Robert Anker (1946–2017)

Bijna een jaar geleden deze maand, op 20 januari 2017, verscheen het boek "In de wereld" van Robert Anker. Soms haalt het toeval de werkelijkheid in, daar het ook zijn sterfdag bleek te zijn. Robert Anker was 70 jaar, de leeftijd die hoofdpersoon Joris de Neve aan het eind van "In de wereld" heeft bereikt. Een leeftijd waarop hij , anno Domini 1500, wacht op de komende dood.

Dat is het punt waarop we aan het eind zijn gekomen van een verhaal dat holderdeboldert van het ene avontuur naar het andere avontuur. Joris de Neve, ambachtsman te Gent, tot leproos verklaard, maar nooit leproos geweest, leeft na zijn verbanning uit de samenleving van twaalf ambachten naar dertien ongelukken. Langzaam maar zeker maakt een melancholie zich meester van de man die zo veel meemaakt. Of liever gezegd: zoveel verschillende mannen is geweest. In dat laatste opzicht heeft hij het beter getroffen dan zijn dochter, die lange tijd met hem meereist. Waar Joris zijn naam aanpast, verandert zijn dochter noodgedwongen regelmatig van Marike naar Willem, van Willem naar Hilde, en uiteindelijk weer naar Marike. Maar dan zijn we al op een punt aangekomen dat ook zij beide hun eigen weg moeten gaan.

Robert Anker beweerde tijdens zijn leven dat zijn boeken geen boodschap hebben. Hij zal dat ongetwijfeld zelf geloofd hebben. Maar soms gaan je kunstwerken een eigen leven leiden. Het is verleidelijk een parallel te trekken tussen Robert Anker en Joris. Anker wilde altijd een beetje tegendraads zijn: als iedereen Wolkers las, las hij iets anders. Als iedereen de straat op ging, bleef hij thuis. Was het cynisme? Anker ontkende het. Zijn houding en zijn boeken: ze betekenden niks.

Dat is misschien wel de belangrijkste boodschap die Anker niet in " In de wereld" wilde stoppen, maar er toch in heeft gestopt. De wereld gaat door, niemand bekreunt zich om het lot van het individu. Anker heeft ooit verteld dat hij geobsedeerd was door zwervers, armen en psychisch gestoorde mensen die in het portiek terechtkwamen. Er hoeft maar zo weinig mis te gaan, besefte hij, en je lag als individu naast de maatschappij. Voor hoofdpersoon Joris geldt hetzelfde: een eenzaat die in de maatschappij naast de maatschappij leeft. Een man die zich realiseert dat zijn lot geen enkele consequentie heeft voor de voorttrekkende karavaan die mensheid heet.

Nergens wordt dat zozeer duidelijk als in de allerlaatste zinnen van het boek. Joris besluit nog een wandeling te gaan maken, maar maakt ons eerst deelgenoot van een telkens terugkerend visioen. Hij beschrijft een tafereel waarin we onmiddellijk “Landschap met de val van Icarus"" van Breughel de Oudere herkennen, een schilderij dat in 1500 nog even op zich zou laten wachten. Breughel liet in zijn schilderij zien dat niemand zich maar iets aantrok van de tuimeling van Icarus, van wie nog slechts de twee beentjes hulpeloos uit het water steken. De boer ploegt voort zonder op of om te kijken. De visser tuurt naar zijn dobber, de herder naar de hemel. In het struikgewas ligt een lijk van een onbekende man. De boer kan er niet voor stoppen.

Dat is het verhaal van Robert Anker en "In de wereld". Je mag nog zulke bijzondere dingen meemaken in je leven, maar voor je medemens is het geen reden om ook maar een seconde halt te houden. Joris werd gedwongen de samenleving te verlaten en heeft de kans gegrepen om er zelf wat van te maken. Maar ondanks het feit dat hij "In de wereld" is geweest waar anderen thuis bleven, is hij aan het eind toch liever weer thuis en had hij toch liever "samen met de wereld" geweest dan "In de wereld".… (plus d'informations)

deze roman heeft een klassieke vorm: een moment in het verleden, daarna een gebeurtenis die herinneringen oproept (de Madeleine). Dat leidt dan tot een soort biografie om vervolgens in het heden verder te gaan. Is dit een echte biografie of is het fictie? Natuurlijk is het fictie, maar wel op een zeer gestileerde wijze zodat het leest als een biografie. Tijdens het lezen denk je regelmatig: wat een mislukkeling en een vreselijke man. Maar tegen het einde komt daar toch wel sympathie doorheen. Ondanks de klassieke vorm dus toch een zeer aantrekkelijk geschreven boek, in 1 ruk uitgelezen. Jammer vind ik dat het einde iets te moraliserend is. Het past er wel bij, maar het is naar mijn smaak wat te langdradig, dat had korter en krachtiger gekund.… (plus d'informations)