Waarom vocht Erasmus, die streefde naar eenheid binnen de Kerk, veel theologische geschillen uit? Hij was een modern theoloog, die wilde afrekenen met de middeleeuwse manier van theologie bedrijven, iets wat hij ook in de 'Lof der Zotheid' deed. Dat leverde hem vijanden op, die bijvoorbeeld zijn werken rond het Nieuwe Testament bekritiseerden. Luther vond hij maar een heethoofd, die de eenheid in gevaar bracht. In dit deel van 'Verzamelde werken' worden enkele van Erasmus’ theologische werken bij elkaar gebracht, waaronder zijn 'Handboek', zijn theologisch manifest, gebaseerd op een allegorische bijbeluitleg, een 'Oproep' om de Bijbel te lezen (ook voor de gewone man en vrouw), een preek, 'Gods onmetelijke barmhartigheid', een strijdschrift tegen Luther, 'Over de vrije wilskeuze', en een paar passages uit de 'Parafrasen', Erasmus’ hervertelling van het Nieuwe Testament.